Galerija Matice srpske ponovo je otišla korak dalje i iznenadila nas nesvakidašnjom izložbom na kojoj ćemo sve do kraja januara naredne godine uživati u 77 fantastičnih umetničkih dela od kojih su neka doneta iz najvećih evropskih muzeja, predavanjima o simbolizmu kao umetničkom pokretu ne samo u slikarstvu već i teatru, muzici i književnosti, kao i redovnim kustoskim vođenjima kroz ovu sjajnu izložbu. “Život-San-Smrt: Evropski okviri srpskog simbolizma” dolazi u pravom trenutku: baš kao što je prelaz iz 19. u 20. vek bio prilično stresan, praćen brojnim inovacijama, ali i strahom i anksioznošću upravo zbog “napretka čovečanstva” i istraživanja tema kojima se do tada niko nije bavio, tako smo, na neki način, i danas uprkos digitalnom napretku, u sred pandemije, sve bliži klimatskoj katastrofi, ponovo zapitani nad svojim životom i sudbinom čovečanstva. Kao i pre sto godina, i danas u prvi plan izbijaju čovekovi nagoni, njegova neobuzdana priroda i strah od budućnosti.
Književnost
Svaki umetnički pravac, kako bismo uvideli čitavu sliku, neophodno je sagledati iz više uglova. To je najbolje učiniti upoređujući razvoj istih umetničkih pravaca u različitim umetnostima. Kada je reč o književnosti i spomenemo simbolizam, bilo da na prvu pomislite na Bodlerovo “Cveće zla” ili poeziju Vojislava Ilića koja nam živopisnim opisima pejzaža dočarava umetnikovo stanje duše, šetajući ovom postavkom bolje ćete razumeti stihove Vladislava Petkovića Disa ili neke delove Danteove “Božanstvene komedije”. Sigurno je da ćete nekim književnim delima poželeti da se vratite ili da ih pak otkrijete.
Manje poznat opus srpskih slikara
Na ovoj fantastičnoj izložbi otkrićete i neka možda manje poznata dela vama već dobro poznatih slikara. Tako, na primer, iako Nadeždu Petrović znamo pre svega kao začetnicu moderne umetnosti i pionirku impresionizma, njen simbolistički opus nije zanemarljiv. Zapravo, Nadežda svoju slikarsku karijeru započinje upravo simbolizmom. Slika “Ostrvo ljubavi” iz 1907. godine koja se pojavljuje i kao motiv izložbe ( videćete je i na flajeru sa pratećim programom) prikazuje muškarca i ženu, ljubavnike, koji “izviru” iz vode (izvora života i ishodišta evolucionog razvitka); u drugom planu vidimo ponovo njih dvoje ali kroz vreme, sve starije, da bi potom sasvim nestali u tami pećine (kontrast prvog, “razdraganog” i poslednjeg, “sumornog” plana može referisati na Šopenhauerovo shvatanje da je uprkos nagonskoj težnji za produženjem vrste čovečanstvo osuđeno na nestanak). U samom vrhu desnog ugla ove slike prikazan je motiv Tašmajdanskog groblja što, na neki način, zaokružuje jedan životni ciklus prikazan na slici, ali ukazujući i na izvestan optimizam u skladu sa slikarkinim rečima da su groblja živa mesta satkana na čvrstoj zgradi ljudskih kostiju.
Devet tematskih celina
Umetnička dela koja ćete videti na ovoj izložbi grupisana su u nekoliko celina: “Život i smrt-eros i tanatos”, “Tajni svet snova”, “Preispitivanje sopstva”, “Individualna religija i nova spiritualnost”, “U potrazi za mitom”, “Panteistička vizija sveta”, “Fatalna žena”, “Univerzalno stradanje” i “Nacionalna mitologija”. Tematska celina “Fatalne žene” uglavnom se bavi biblijskim ženama- Eva, Salome, Marija Magdalena… “Femme fatale” sučeljava mušku fantaziju i strah. Nastaje usled destabilizacije rodnih odnosa na prelazu vekova kada dolazi do intenzivnije borbe za ženska prava. Slika “Marija Magdalena” (1906) Paška Vučetića prikazuje biblijsku junakinju u divljem i strastvenom nasrtaju na Hristov krst.
Dela iz umetničkih kolekcija poznatih evropskih muzeja
Za izložbu koja je nastala zalaganjem dr Snežane Mišić, muzejske savetnice u Galeriji Matice srpske i dr Igora Borozana, u kolaboraciji sa Narodnim muzejem u Beogradu, doneta su dela iz bečkog Muzeja Belvedere-čak pet slika, dela iz Moderne Galerije i Muzeja za umjetnost i obrt iz Zagreba, kao i Galerije likovnih umjetnosti iz Osijeka, te je na taj način stvorena mogućnost da se paralelno sagledaju dela evropskih i nacionalnih umetnika, a samim tim širih okvira evropskog simbolizma.
Čajanka sredom u pet i predavanja na različite teme u okviru simbolizma u Srbiji i Evropi
Tokom trajanja izložbe “Život-San-Smrt: Evropski okviri srpskog simbolizma” očekuje nas i bogat prateći program u vidu predavanja na različite teme: Srpska skulptura kroz prizmu evropske simbolističke tradicije, Pesničke slike Vojislava Ilića, Simbolizam u hrvatskoj umetnosti, Od femme fragile do femme fatale: predstave žene u slikarstvu srpskog simbolizma i mnogih drugih. Zato, ove zime ne propustite priliku da posetite Galeriju Matice srpske i u ovo izazovno vreme za sve nahranite svoj duh i obnovite energiju.
Fotografije i tekst: Vladislava Milovanović Milošević
